Samookaleczenia - co warto wiedzieć?

środa, 15 marca 2023

:: Konsultacje Skype online - umów najbliższy termin >

DEpresja u dzieciSamookaleczanie się to celowe uszkadzanie powierzchni własnego ciała.

Rodzaje występujących samouszkodzeń mogą być różne, np.:

  • nacinananie ciała ostrym przedmiotem

  • wyrywanie włosów

  •  uderzanie głową o ściany czy o twarde przedmioty

  •  przypalanie się

  •  rozdrapywanie ran, utrudnianie gojenia

 

 

Rodzaje autoagresji

Annegret Eckhardt (psychoterapeutka, psychiatra) zajmowała się badaniem i leczeniem zachowań autoagresywnych.

Podzieliła autoagresję na jawną i ukrytą, czym różnią się od siebie:

  • jawna – to zachowania autoagresywne określane jako samookaleczenia, które są widoczne, np. cięcie się, przypalanie, drapanie, gryzienie

  • ukryta – jest to zaburzenie psychiczne, które polega na symulacji choroby dla korzyści, materialnych lub innych.

Eckhart wyróżniła również typy osób, które dokonują aktów autoagresji:

  • typ manipulacyjny – samookalenienia służą do wywołania określonej reakcji otoczenia, a rany wykonywane są w miejscach dobrze widocznych;

  • typ samokarzący – samookaleczenie jest aktem wymierzonym w ramach kary za coś – np. za zawiedzenie oczekiwań rodziców, a rany są ukrywane przed otoczeniem, są odpowiedzią na doświadczane poczucie winy;

  • typ psychotyczny – osoby takie dokonują samouszkodzeń pod wpływem zaburzonego procesu myślenia. W tym typie nie można powiązań samouszkodzeń z sytuacją w rodzinie. 

 

Samookaleczenia często są wynikiem stresujących sytuacji, kiedy autoagresja ma służyć rozładowaniu napięcia, czy emocji. Cierpienie psychiczne ma dać ukojenie cieprpieniu fizycznemu. Każdy przypadek jest inny i przyczyny mogą być różne. Może to być dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, ale też molestowanie seksualne, albo trudności szkolne. 

Zjawisko autoagresji najczęściej dotyczy nastolatów lub młodych dorosłych. Wiąże się to często z niedojrzałoscią emocjonalną i trudnościami w tym obszarze. Jednak około 4% zachowań autodestrukcyjnych to dorośli do 40 roku życia. 

 

Jak działa ten mechanizm?

Kiedy narastają trudne emocje - smutek, złość, albo strach - pojawia się poszukiwanie sposobu na rozładowanie ich.  Ból psychiczny czy emocjonalny bywa bardzo trudny do zniesienia. Sens samouszkodzeń tkwi w niwelowaniu bólu psychicznego, zastępując go bólem fizycznym - odwraca uwagę od emocji. Następuje koncentracja na doznaniach fizycznych. 

Samookaleczenie sprawia , że pojawiają się pewne emocje, takie jak:

  • poczucie winy,

  • wstyd,

  • złość na siebie,

  • smutek z powodu pojawiających się blizn,

  • obawa, że naprawdę zrobimy sobie coś złego.

Wiele osób, które się okalecza, w zamyśle nie ma samobójstwa: samookaleczenie ma na celu chwilową ulgę w cierpieniu, a nie pozbawienie siebie życia. Czasem towarzyszy też lęk, że ktoś przyłapie, czy odkryje tajemnicę. Niektóre osoby robią to jednam jawnie, chcąc aby inni widzieli ich rany, czasem chcą zdobyć w ten sposób uznanie. 

 

Co możesz zrobić aby zaprzestać samouszkodzeń? 
Szukaj zachowań, które dadzą ci złudzenie bólu bez robienia sobie krzywdy, np. :

  • Jeśli się tniesz i czujesz, że cchesz to zrobić. Przyklej sobe plastry w miejscach gdzie chcesz się ciąć. 

  • Narysuj siebie na kartce i zrób czerwone kreski w miejscach, gdzie chcesz zrobić sobie krzywdę. 

  • Zrób sobie rysunek w miejscu samookaleczeń, np mazakami, coś ładnego co ci się podoba i może sprawić ci przyjemność. 

 

Jeśli to dotyczy ciebie, szukaj alternatywnych zachowań, zamiast okaleczeń. Szukaj wsparcia, nie jesteś sam_a. 

 

 

Alicja Krawczyk

psycholog >
P
raktyk Terapii Któtkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniu

 

 
Bibliografia:
A. Eckhardt, Autoagresja, Warszawa 1998;
A. Fieldus, Autoagresja i zjawisko samookaleczenia wśród młodzieży, „Piotrkowskie Studia Pedagogiczne” 2009, t. 14, 
M Stawicka, Autodestruktywność dziecięca w świetle teorii przywiązania, Poznań 2008;
E. Sawaściuk, Autoagresja, „Niebieska Linia” 2003, nr 2, s. 17-18.
 

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.